Geschiedenis spoorwegen in en om Roosendaal

Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van kopie, op digitale of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van auteur en/of webmaster.

Enkele uurtjes op het station Essen

Links: Treinstel NMBS 008 (gekoppeld met treinstel 633) staat gereed voor vertrek om 12.46 uur als omnibustrein 4222 (Essen - Antwerpen-Centraal). Van deze twee-delige treinstellen werden in 1939 acht stuks geleverd. De machinist had zijn ruimte links vooraan (op foto rechts), terwijl rechts vooraan (op foto links) een houten zitbank was voor twee reizigers met een prachtig uitzicht op de baan). Bij de latere leveringen van treinstellen werd deze ruimte steeds ingericht voor de conducteur en ook geblindeerd. Rechts: De twee delen van een treinstel werden verbonden door middel van een klauwkoppeling.

Treinstel NMBS 026 is om 14.03 uur aangekomen als omnibustrein 4217 (Antwerpen Centraal - Essen). Inmiddels staat hij al gereed als omnibustrein 4224 (Essen - Antwerpen Centraal), wanneer Benelux-trein 124 (Brussel Zuid - Amsterdam CS) om 14.07 uur tot stilstand komt. Trein 4224 zal om 14.26 uur vertrekken. Al vanaf de serie 010-049 kreeg de conducteur de beschikking over de ruimte naast de treinbestuurder en dat zou bij alle volgende series in de jaren vijftig, zestig en zeventig zo blijven.

Benelux-trein 127 (Amsterdam CS - Brussel Zuid) stopt om 14.24 uur even in Essen. De situatie ter plaatse is een halve eeuw later maar amper gewijzigd. Alleen staat er nu rechts een openlucht-rijwielstalling, terwijl die destijds in een leegstaande ruimte aan de andere kant van het stationsgebouw was gevestigd.

Staand op het perron om de vorige foto te maken en een kwart slag draaiend naar links stond daar een korte goederentrein aan de kant met een enorm lange wagen. Op die maandag was ik mij er geenszins van bewust, wat ik voor de lens had. Destijds meldde de krant daarover niets, laat staan dat er op spoorweggebied tijdschriften waren daarvoor konden berichten. Wat was het geval? In 1972 leverde Ateliers Belges Reunis (ABR) te Familleureux aan de Koninklijke Nederlandse Hoogovens en Staalfabrieken te IJmuiden elf grote vaten voor het vervoer van vloeibaar ruwijzer op eigen terrein, naar rato van één per maand. Waarschijnlijk was dit het eerste transport van dat jaar. De eerste etappe was Familleureux - Essen in het weekend van 12 en 13 februari 1972. De tweede etappe was Essen - IJmuiden, mits haalbaar in één nacht...! Overdag stond het transport stil, zoals op 14 februari in Essen, kort bij het stationsgebouw in het zicht van de stationschef.

De draaistellen van deze wagen waren afkomstig van een speciale wagen die in 1943 op last van de Duitsers was gebouwd en na de oorlog in België was achtergebleven. De 'N.V. Koninklijke Nederlandse Hoogovens en Staalfabrieken te IJmuiden' bestelde in de jaren 1967-1972 in totaal 22 vaten voor vervoer van vloeibaar ijzer op het eigen terrein. Elk vat woog 375 ton en kon een lading van 425 ton vloeibaar ijzer vervoeren. De vaten werden gemaakt door Ateliers Belges Reunis (ABR), gevormd in 1959 uit een aantal fabrikanten van spoorwegmaterieel en gevestigd in Familleureux (bij Charleroi). Om deze naar IJmuiden te krijgen, werd een beroep gedaan op de NMBS en de NS. De NMBS leverde de twee zesassige draaistellen van de wagen uit 1943. Daarop werd steeds een leeg vat geplaatst en in twee of meerdere nachten als ‘uitzonderlijk vervoer’ buiten profiel met een snelheid van hooguit 30 km/h naar IJmuiden vervoerd. De ABR leverde in 1967 vier, in 1968 twee, in 1969 ook twee, in 1971 drie en in 1972 tenslotte elf vaten. Na afloop van één of meer transportoperaties werden de wielstellen terug onder de oorspronkelijke wagenbak geplaatst. (Overigens leverde in 1975 een ander bedrijf nog eens drie vaten.)

De originele wagen had een lengte van in totaal 30,6 meter. De afstand, hart op hart van de draaistellen, bedroeg circa 20,3 meter. Tussen de draaistellen hing een laadbak met een lengte van 9,2 meter. Na plaatsing van een vat voor de 'Hoogovens' bedroeg de afstand, hart op hart van de draaistellen, nog circa 17,4 meter.

Ergens in de haven van Antwerpen. Dit was bij de NMBS de grootste en zwaarste speciale wagen met een verlaagde laadvloer (en een laadvermogen van 145 ton, later 150 ton) op vier drie-assige draaistellen. Deze wagen kreeg in 1945 het nummer 377.489, per 27-03-1961 – 1.099.950, per 16-11-1966 – 21 88 999 0004-5 en per 01-04-1968 – 20 88 999 0004-6 (zie foto in Essen). De totale lengte van het bovenstel was 20,7 meter en van de hele wagen 30,6 meter. Het leeggewicht bedroeg 85,2 ton en de lengte van de laadvloer was 9,2 meter. De wagen mocht met een maximale snelheid van 60 km/h worden vervoerd en ging uit dienst tussen 01-01-1981 en 01-05-1983.

Bij de 'Hoogovens' werd elk vat op twee achtassige draaistellen geplaatst, circa 1970. Foto 'Hoogovens'.

Terug naar Essen op maandagmiddag 14 februari 1972. Locomotief 5928 rijdt naar een goederentrein naar Antwerpen. Erachter staat het speciale transport aan de kant.

Locomotief 5928 vertrekt op 14 februari 1972 met een goederentrein naar Antwerpen en passeert de vroegere locomotievenloods.

Locomotief 5928 vertrekt op 14 februari 1972 met een goederentrein naar Antwerpen en passeert de vroegere watertoren.

Locomotief 5928 vertrekt op 14 februari 1972 met een goederentrein naar Antwerpen en is inmiddels via de wisselstraat op het hoofdspoor naar Antwerpen terecht gekomen.

Locomotief 8514 is op 14 februari 1972 bezig met rangeren en passeert daarbij de vroegere locomotievenloods.

Benelux-trein 121 (Amsterdam CS - Brussel Zuid) stopt op 22 april 1973 om 11.24 uur in Essen. De situatie ter plaatse is een halve eeuw tijd maar amper gewijzigd. Op de achtergrond wacht treinstel 238 als omnibustrein 4214 (Essen - Antwerpen-Centraal).

Locomotief NMBS 2314 vertrekt op 22 april 1973 uit Essen met een goederentrein in de richting Antwerpen. Achter de container op de eerste wagen is nog juist seinhuis post I aan de zuidwestzijde te zien. Het werd gebouwd bij de elektrificatie van het emplacement in 1957 en raakte buiten gebruik na het in dienst nemen van een nieuwe beveliging in het weekeinde van 20 en 21 september 2008. Op de achtergrond staat de locomotievenloods, die in het begin van de negentiende eeuw was gebouwd en al vóór 1931 als zodanig buiten gebruik raakte. Het gebouw telde zes sporen voor het opstellen van locomotieven. Het op de foto zichtbare gedeelte is het eigenlijke werkplaats- en kantoorgedeelte. Duidelijk is dat het dak in de oorlogsjaren schade heeft opgelopen en provisorisch is hersteld. Het lichtvenster over de volle lengte van de loods ontbreekt namelijk voor een deel. Het gebouw werd decennialang voor allerlei werkplaats- en opslagdoeleinden gebruikt en is in april 1980 gesloopt.

Pas onlangs zag ik op de website www.esseninbeeld.be enkele beelden foto's van het werkplaatscomplex uit 1965. Vanuit een raam op de bovenverdieping van een huis, schuin tegenover het stationsgebouw, maakte iemand enkele foto's van de eerste in Essen voorbijtrekkende carnavalsoptocht. Op de achtergrond van deze beelden zijn dan van links naar rechts de watertoren, en ook het werkplaats- en kantoorgedeelte (zie foto hierboven) te zien. (Bewerking foto's: Marius Broos)

Pas onlangs zag ik op de website www.esseninbeeld.be enkele beelden foto's van het werkplaatscomplex uit 1965. Vanuit een raam op de bovenverdieping van een huis, schuin tegenover het stationsgebouw, maakte iemand enkele foto's van de eerste in Essen voorbijtrekkende carnavalsoptocht. Op de achtergrond van deze beelden zijn dan van links naar rechts het werkplaats- en kantoor-gedeelte en daarachter de zessporige locomotievenloods (zie foto hierboven) te zien. (Bewerking foto's: Marius Broos)

Treinstel NMBS 238 vertrekt op 22 april 1973 om 11.26 uur als omnibustrein 4214 (Essen - Antwerpen-Centraal). De lay-out van het emplacement voor goederen is nog volledig intact, precies zoals de situatie van vóór de Eerste Wereldoorlog.

Benelux-trein 131 (Amsterdam CS - Antwerpen Centraal), met stops in Kalmthout, Heide en Kapellen, vertrekt op 8 oktober 1972 om 16.21 uur uit Essen. Links staat treinstel NMBS 023 als omnibustrein 4228 (Essen - Antwerpen-Centraal) gereed voor vertrek om 16.32 uur. Erachter staat een treinstel dat om 17.26 uur zal vertrekken als omnibustrein 4230 (Essen - Antwerpen-Centraal).

Treinstel NMBS 023 vertrekt op 8 oktober 1972 om 16.32 uur als omnibustrein 4228 (Essen - Antwerpen-Centraal). De schaduw is van de voormalige watertoren, links buiten beeld.

Links staat de watertoren in beeld, een herbouw van kort na de Tweede Wereldoorlog. In april 1980 viel de watertoren ten prooi aan de slopershamer. De voorganger was op 8 oktober 1944 door terugtrekkende Duitse troepen totaal vernield. De foto is gemaakt in september 1969 en één van de eerste beelden van de fotograaf.